Wydawca treści Wydawca treści

Rezerwaty przyrody

Rezerwaty przyrody obejmują "obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub ...

 

Rezerwaty przyrody obejmują "obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi".

          Najcenniejsze fragmenty naszych lasów chronione są w 6 rezerwatach przyrody:

 

1.    Rezerwat częściowy "Jezioro Miedzno" ( faunistyczny ) - rezerwat ornitologiczny, utworzony w 1968r., stanowiący środowisko lęgu ptactwa wodnego i błotnego. Położony na terenie leśnictwa Orli Dwór, obręb leśny Osie o powierzchni ogólnej 88,52 ha. Na  tej  powierzchni  znajduje  się  jezioro  Miedzno  wraz  otaczającymi  je  bagnami i lasem. Utworzono go na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 4 listopada 1968r. ( M.P. nr 49, poz. 340 z 1968r. )  w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych miejsc lęgowych i żerowisk ptaków błotnych i wodnych. Rezerwat został utworzony w celu objęcia ochroną bogatych stanowisk, zarówno pod względem skałdu gatunkowego jak i liczebności poszczególnych  populacji  ptactwa  wodnego  i błotnego. Bytują tu m.in.: żurawie, łabędzie, kaczki, bocian czarny oraz rzadkie gatunki ptaków drapieżnych.

 

    Rezerwat położony jest w dolinie rzeki Sobiny z wodami jeziora Miedzno o zmiennym poziomie przecinającej kompleks leśny z północy na południe zatorfioną rynną szerokości od kilkudziesieciu do kilkuset metrów, a otoczenie rezerwatu stanowią lasy głównego kompleksu leśnego.

 

    Zbiorowisko olsu porzeczkowego jest jedynym zbiorowiskiem leśnym występującym w rezerwacie, a warstwę drzew tworzy olcha czarna z domieszką brzozy omszonej, warstwę krzewów tworzy przede wszystkim kruszyna pospolita, rzadziej wierzba szara.

Spośród zbiorowisk nieleśnych zdecydowanie dominuje szuwar turzycy dzióbkowatej; szuwar trzcinowy występuje smugami na obrzeżu rezerwatu, a szuwar szerokopałkowy występuje przy jeziorze Miedzno i smugowo wzdłuż wypływającej z niego rzeki Sobiny.

Spośród roślin chronionych i rzadkich wystepują m.in. skrzyp olbrzymi, storczyk krwisty, bobrek trójlistkowy.

Spośród chronionych gatunków ptaków zaobserwować można m.in. bociana czarnego, brodźca samotnego, potrzosa, strumieniówkę, kobuza, rybołowa.

 

 Dojazd: rowerem lub samochodem z Osia do leśniczówki Orli Dwór ( kierunek Skórcz ok. 4 km ) i dalej wędrówka pieszo ok. 500 m ( 10 min ).

 

 

 

2.  Rezerwat ścisły "Dury" ( torfowiskowy ) -  rezerwat wodno-torfowiskowy, o powierzchni ogólnej 12,59 ha położony w leśnictwie  Stara  Rzeka, obręb leśny Osie. Utworzony na  podstawie  Zarządzenia  Ministra  Leśnictwa  Przemysłu Drzewnego z dnia  26  marca  1975r. ( M.P. nr 11, poz. 64 z 1975r. ) w  celu  zachowania  rzadkich  zespołów  roslinności  wodnej i torfowiskowo-bagiennej.   Rezerwat tworzą cztery dystroficzne (skąpożywne, kwaśne) jeziorka wraz z otaczającymi je torfowiskami, na których znajdują się liczne osobliwości florystyczne, charakterystyczne dla torfowisk wysokich o różnych stadiach sukcesji.

    Rezerwat położony jest na wysoczyźnie sandrowej rzeki Wdy wyniesionej do wysokości ok. 100 m n.p.m. mającej charakter falistej równiny, miejscami poprzecinanej dolinami rzek i strumieni o ogólnie południkowym przebiegu.

Falistą powierzchnię sandru urozmaicają różnej wielkości obniżenia powstałe po wytopieniu brył martwego lodu, zagrzebanych w utworach fluwioglacjalnych. Rezerwat Dury obejmuje 5 oddzielnych obniżeń powytopiskowych ( 1 - 3 ha ) wypełnionych wodami dystroficznych jezior i torfami.

 

   Na obszarze rezerwatu występują gleby torfowe torfowisk wysokich ( w zdecydowanej przewadze ) oraz torfowisk przejściowych, a dominujacym  zbiorowiskiem  leśnym  jest  kontynentalny  bór  bagienny  z  sosną  posplitą  z udziałem brzozy brodawkowatej i brzozy omszonej. Na powierzchniach okresowo podtapianych drzewa obumierają, ale następnie szybko się odnawiają ( wystepują naloty i podrosty sosny pospolitej, brzozy brodawkowatej i brzozy onmszonej ), w runie dominują torfowce lub wełnianki. Jest  to   jedno   z   nielicznych  stanowisk   wszystkich   trzech   krajowych   rosiczek:   okrągłolistnej,   długolistnej   i   pośredniej.

 

   Osobliwościami florystycznymi są również:  torfowce, bagnica torfowa, rosiczki: długolistna, posrednia i okragłolistna, grzybienie północne  i  białe, grążel   żółty,   bagno   pospolite,   żurawina   błotna   i   drobnolistkowa, wełnianki, widłak jałowcowaty, modrzewnica północna, turzyca bagienna i inne. Wielką atrakcją są zbiorowiska mszarne, w tym bardzo rzadki w kraju mszar przygiełkowy z przygiełką białą.

 

Dojazd z Osia w kierunku Skórcza ok. 5 km ( tzw. brukiem ) do parkingu leśnego i dalej rowerem lub pieszo ok. 1 km.

 

 

 

3.    Rezerwat częściowy "Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego" ( leśny ) - położony w Szczerkowie, na terenie leśnictwia Orli Dwór, w pobliżu podleśnictwa Dębowiec, obręb leśny Osie. Utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 marca 1975r. ( M. P. nr 11, poz. 64 z 1975r. ) w celu zachowania fragmentu lasu grądowego z udziałem brekinii i domieszką buka. Utworzony został w celu ochrony największego w Europie  Środkowej  skupiska jarzębu  brekinii.  Gatunek  ten,  niegdyś  pospolity  w europejskich lasach dziś jest już rzadko spotykany. Cenne, czerwone drewno o wysokich właściwościach technicznych stało się podobnie jak w przypadku cisa pospolitego przyczyną jego wyginięcia.

 

    Ok.  9  km  na  północ  od  Osia,  na  trasie  do  Skórcza  ( droga brukiem ). Ochroną  objęto 102,21  ha  rzadko  spotykanego w  Borach Tucholskich grądu tj. bardzo bogatego siedliska leśnego z dębem, lipą i grabem jako gatunkami lasotwórczymi. Jedno z największych skupisk jarzębu brekini ( brzęku ) w Polsce. Jest to swoista wyspa lasu liściastego wśród zespołów borowych, w której obok wiekowych brzęków rosną około 250-letnie dęby szypułkowe, stare lipy drobnolistne, klony, jawory, wiązy i inne gatunki drzew. W runie zwraca uwagę obecność rzadkich i chronionych roślin, np.: wawrzynka wilczełyko, lilii złotogłów, gnieźnika leśnego, podkolana białego i innych. Na korze starych drzew liściastych żyją interesujące gatunki porostów - reliktów puszczańskich.

 

   Pod względem geologicznym jest to wyspa morenowa wśród utworów sandrowych. W centralnej części rezerwatu występują silnie spiaszczone gliny powstałe w fazie poznańsko-dobrzyńskiej zlodowacenia  bałtyckiego, a na obrzeżu występują utwory piaszczyste i piaszczysto-gliniaste wytworzone w wyniku rozmycia gliny morenowej, które gwałtownie przechodzą w piaski sandrowe zakumulowane w fazie pomorskiej zlodowacenia bałtyckiego. Dominującym typem gleb są gleby płowe.

Największą powierzchnię zajmują w rezerwacie zbiorowiska grądu subkontynentalnego zróżnicowanego na trzy podzespoły: z czyścem leśnym, typowy i z trzcinnikiem leśnym. Na niewielkiej powierzchni występuje bór świeży.

 

   W  rezerwacie  chroni  się  dobrze  zachowane  fragmenty  naturalnych  lasów  liściastych  mieszanych  dębowo - grabowych z domieszką lipy drobnolistnej, klonu zwyczajnego, jaworu i jarzębu brekinii.

Najstarsze drzewostany rezerwatu mają z reguły struktuę dwuwarstwową: górną warstwę tworzy ponad dwustuletni dąb z domieszką lipy drobnolistnej, klonu zwyczajnego, jaworu, sosny, osiki. W warstwie dolnej występuje grab pospolity z domieszką lipy, rzadziej klonu zwyczajnego i jaworu.

   Na  znacznej  powierzchni  rezerwatu  występują  jednogatunkowe  drzewostany  dębowe  sztucznego  pochodzenia  z domieszką brzozy,  klonu, lipy, grabu, sosny osiki, w których intensywnie rozwija się dolne piętro pochodzenia naturalnego złożone przede wszystkim z grabu, lipy, dębu, buka i świerka. W zbiorowisku ubogiego grądu trzcinnikowego występują drzewostany sosnowe z sadzenia ze znaczną domieszką dębu, grabu lub mniejszą brzozy, osiki, świerka. W podszycie oprócz podrostów gatunków głównych występują m.in. leszczyna pospolita, trzmielina brodawkowata, jarzębina i inne.


Dojazd:  do  parkingu  leśnego  przy  trasie  do  Skórcza  lub  rowerem  do  Dębowca  i  dalej  pieszo  czerwonym  szlakiem  "Stu z nieba".

 

 

 

4.  Rezerwat częściowy "Jezioro Łyse" ( torfowiskowy ) - objęty ochroną ścisłą o powierzchni 5,58 ha oraz czynną 14,68 ha. W dniu 29 marca 2006 roku weszło w życie rozporządzenie nr 24/2006 Wojewody Kuj. - Pom. z dnia 21 lutego 2006 roku w sprawie uznania za rezerwat przyrody obszaru pod nazwą "Jezioro Łyse". Ochroną rezerwatową objęto wody jeziora Łyse oraz otaczające je torfowiska i lasy Nadleśnictwa Osie obręb Osie oddz.: 19 c, 20 b, c, g, h o powierzchni ogólnej 20,26 ha w leśnictwie Nowa Huta. Rezerwat w całości położony jest w gminie Warlubie, woj. Kuj - pom.

 

   Celem ochrony w rezerwacie jest zabezpieczenie i zachowanie cennych ekosystemów wodno - błotnych ( z zespołem mszarnym przygiełki białej ) i boru bagiennego z charakterystycznymi, rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin np. torfowce, rosiczka pośrednia, widłaczek torfowy.


Rodzaj rezerwatu - torfowiskowy
Typ - różnych ekosystemów
Podtyp - mozaiki różnych ekosystemów

 

 

5.  Rezerwat częściowy "Kuźnica" ( leśny ) - o powierzchni ogólnej 7,27 ha utworzony  na  podstawie  Zarządzenia  Ministra  Leśnictwa  i  Przemysłu  Drzewnego  z  dnia  3  maja  1965r.  ( M.P. nr 27, poz. 152 z 1965r. )  w celu ochrony fragmentów boru bagiennego z zarastającym jeziorem. Wśród starodrzewia sosnowego dominują zbiorowiska boru bagiennego Vaccinio uliginosi - Pinetum, brzeziny bagiennej, występują ponadto niewielkie fragmenty pomorskiego lasu bukowo-dębowego i grądu subkontynentalnego. Spośród roślin chronionych w runie występuje m in. bagno zwyczajne, torfowce, przygiełki i rzadkie gatunki turzyc.

    Ochrona czynna nakierowana winna być na eliminację świerka pospolitego oraz stymulowanie warunków do rozwoju brzozy omszonej oraz inicjowania zabiegów przyspieszających proces regeneracji lasu bukowo-dębowego poprzez stopniową eliminację sosny pospolitej.

 

 

6. Rezerwat ścisły "Osiny" ( torfowiskowy ) - o powierzchni ogólnej 21,63 ha ( w tym 19,77 ha w stanie posiadania Nadleśnictwa Osie), utworzony  na  podstawie  Zarządzenia  Ministra  Leśnictwa  i  Przemysłu  Drzewnego  z  dnia  26  stycznia 1962r. ( M.P. nr 30, poz. 132 z 1962r. )  w  celu  ochrony  śródleśnego  torfowiska  wysokiego  z  roślinnościa  bagienno - torfowiskową.

    Rezerwat stanowi zatorfioną odnogę Jeziora Łąkosz wśród sfalowanego pola sandrowego.

Torfowiska wysokie i przejściowe zajmują przeważający obszar rezerwatu, a stanowiące je drzewostany tworzy głównie olcha czarna, brzoza omszona i sosna pospolita. Zbiorowiska torfowiskowe zaliczono do zespołu olsu torfowcowego Sphagno-squarrosi - Alnetum. Spośród roślin chronionych i rzadkich występują m.in. rosiczka okrągłolistna, przygiełka brunatna, bagnica torfowa, wątlik błotny, bobrek trójlistkowy, fiołek torfowy, modrzewnica zwyczajna i inne.

 

 

Wejście na teren rezerwatów możliwe jest jedynie z pracownikiem Nadleśnictwa bądź Parku po uprzednim umówieniu się (Informacje od poniedziałku do piątku - kontakt jw.).

Powyższa zasada nie obowiązuje, jeżeli przez rezerwat prowadzą szlaki turystyczne.

Indywidualna ochrona dla każdego rezerwatu określona jest w planie ochrony rezerwatu, którego egzemplarz posiada nadleśnictwo.

 

tekst: Robert Wojnerowicz

foto: archiwum nadleśnictwa