Wydawca treści
Rezerwaty przyrody
Rezerwat Jezioro Łyse fot. Nadleśnictwo Osie
Rezerwat Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego- Jarząb Brekinia
Rezerwat Dury- Modrzewnica Pospolita
Rezerwat Dury
Rezerwat Miedzno
Rezerwat Jezioro Łyse
Rezerwaty przyrody obejmują "obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub ...
Rezerwaty przyrody obejmują "obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi".
Najcenniejsze fragmenty naszych lasów chronione są w 6 rezerwatach przyrody:
1. Rezerwat częściowy "Jezioro Miedzno" ( faunistyczny ) - rezerwat ornitologiczny, utworzony w 1968r., stanowiący środowisko lęgu ptactwa wodnego i błotnego. Położony na terenie leśnictwa Orli Dwór, obręb leśny Osie o powierzchni ogólnej 88,52 ha. Na tej powierzchni znajduje się jezioro Miedzno wraz otaczającymi je bagnami i lasem. Utworzono go na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 4 listopada 1968r. ( M.P. nr 49, poz. 340 z 1968r. ) w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych miejsc lęgowych i żerowisk ptaków błotnych i wodnych. Rezerwat został utworzony w celu objęcia ochroną bogatych stanowisk, zarówno pod względem skałdu gatunkowego jak i liczebności poszczególnych populacji ptactwa wodnego i błotnego. Bytują tu m.in.: żurawie, łabędzie, kaczki, bocian czarny oraz rzadkie gatunki ptaków drapieżnych.
Rezerwat położony jest w dolinie rzeki Sobiny z wodami jeziora Miedzno o zmiennym poziomie przecinającej kompleks leśny z północy na południe zatorfioną rynną szerokości od kilkudziesieciu do kilkuset metrów, a otoczenie rezerwatu stanowią lasy głównego kompleksu leśnego.
Zbiorowisko olsu porzeczkowego jest jedynym zbiorowiskiem leśnym występującym w rezerwacie, a warstwę drzew tworzy olcha czarna z domieszką brzozy omszonej, warstwę krzewów tworzy przede wszystkim kruszyna pospolita, rzadziej wierzba szara.
Spośród zbiorowisk nieleśnych zdecydowanie dominuje szuwar turzycy dzióbkowatej; szuwar trzcinowy występuje smugami na obrzeżu rezerwatu, a szuwar szerokopałkowy występuje przy jeziorze Miedzno i smugowo wzdłuż wypływającej z niego rzeki Sobiny.
Spośród roślin chronionych i rzadkich wystepują m.in. skrzyp olbrzymi, storczyk krwisty, bobrek trójlistkowy.
Spośród chronionych gatunków ptaków zaobserwować można m.in. bociana czarnego, brodźca samotnego, potrzosa, strumieniówkę, kobuza, rybołowa.
Dojazd: rowerem lub samochodem z Osia do leśniczówki Orli Dwór ( kierunek Skórcz ok. 4 km ) i dalej wędrówka pieszo ok. 500 m ( 10 min ).
2. Rezerwat ścisły "Dury" ( torfowiskowy ) - rezerwat wodno-torfowiskowy, o powierzchni ogólnej 12,59 ha położony w leśnictwie Stara Rzeka, obręb leśny Osie. Utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 marca 1975r. ( M.P. nr 11, poz. 64 z 1975r. ) w celu zachowania rzadkich zespołów roslinności wodnej i torfowiskowo-bagiennej. Rezerwat tworzą cztery dystroficzne (skąpożywne, kwaśne) jeziorka wraz z otaczającymi je torfowiskami, na których znajdują się liczne osobliwości florystyczne, charakterystyczne dla torfowisk wysokich o różnych stadiach sukcesji.
Rezerwat położony jest na wysoczyźnie sandrowej rzeki Wdy wyniesionej do wysokości ok. 100 m n.p.m. mającej charakter falistej równiny, miejscami poprzecinanej dolinami rzek i strumieni o ogólnie południkowym przebiegu.
Falistą powierzchnię sandru urozmaicają różnej wielkości obniżenia powstałe po wytopieniu brył martwego lodu, zagrzebanych w utworach fluwioglacjalnych. Rezerwat Dury obejmuje 5 oddzielnych obniżeń powytopiskowych ( 1 - 3 ha ) wypełnionych wodami dystroficznych jezior i torfami.
Na obszarze rezerwatu występują gleby torfowe torfowisk wysokich ( w zdecydowanej przewadze ) oraz torfowisk przejściowych, a dominujacym zbiorowiskiem leśnym jest kontynentalny bór bagienny z sosną posplitą z udziałem brzozy brodawkowatej i brzozy omszonej. Na powierzchniach okresowo podtapianych drzewa obumierają, ale następnie szybko się odnawiają ( wystepują naloty i podrosty sosny pospolitej, brzozy brodawkowatej i brzozy onmszonej ), w runie dominują torfowce lub wełnianki. Jest to jedno z nielicznych stanowisk wszystkich trzech krajowych rosiczek: okrągłolistnej, długolistnej i pośredniej.
Osobliwościami florystycznymi są również: torfowce, bagnica torfowa, rosiczki: długolistna, posrednia i okragłolistna, grzybienie północne i białe, grążel żółty, bagno pospolite, żurawina błotna i drobnolistkowa, wełnianki, widłak jałowcowaty, modrzewnica północna, turzyca bagienna i inne. Wielką atrakcją są zbiorowiska mszarne, w tym bardzo rzadki w kraju mszar przygiełkowy z przygiełką białą.
Dojazd z Osia w kierunku Skórcza ok. 5 km ( tzw. brukiem ) do parkingu leśnego i dalej rowerem lub pieszo ok. 1 km.
3. Rezerwat częściowy "Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego" ( leśny ) - położony w Szczerkowie, na terenie leśnictwia Orli Dwór, w pobliżu podleśnictwa Dębowiec, obręb leśny Osie. Utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 marca 1975r. ( M. P. nr 11, poz. 64 z 1975r. ) w celu zachowania fragmentu lasu grądowego z udziałem brekinii i domieszką buka. Utworzony został w celu ochrony największego w Europie Środkowej skupiska jarzębu brekinii. Gatunek ten, niegdyś pospolity w europejskich lasach dziś jest już rzadko spotykany. Cenne, czerwone drewno o wysokich właściwościach technicznych stało się podobnie jak w przypadku cisa pospolitego przyczyną jego wyginięcia.
Ok. 9 km na północ od Osia, na trasie do Skórcza ( droga brukiem ). Ochroną objęto 102,21 ha rzadko spotykanego w Borach Tucholskich grądu tj. bardzo bogatego siedliska leśnego z dębem, lipą i grabem jako gatunkami lasotwórczymi. Jedno z największych skupisk jarzębu brekini ( brzęku ) w Polsce. Jest to swoista wyspa lasu liściastego wśród zespołów borowych, w której obok wiekowych brzęków rosną około 250-letnie dęby szypułkowe, stare lipy drobnolistne, klony, jawory, wiązy i inne gatunki drzew. W runie zwraca uwagę obecność rzadkich i chronionych roślin, np.: wawrzynka wilczełyko, lilii złotogłów, gnieźnika leśnego, podkolana białego i innych. Na korze starych drzew liściastych żyją interesujące gatunki porostów - reliktów puszczańskich.
Pod względem geologicznym jest to wyspa morenowa wśród utworów sandrowych. W centralnej części rezerwatu występują silnie spiaszczone gliny powstałe w fazie poznańsko-dobrzyńskiej zlodowacenia bałtyckiego, a na obrzeżu występują utwory piaszczyste i piaszczysto-gliniaste wytworzone w wyniku rozmycia gliny morenowej, które gwałtownie przechodzą w piaski sandrowe zakumulowane w fazie pomorskiej zlodowacenia bałtyckiego. Dominującym typem gleb są gleby płowe.
Największą powierzchnię zajmują w rezerwacie zbiorowiska grądu subkontynentalnego zróżnicowanego na trzy podzespoły: z czyścem leśnym, typowy i z trzcinnikiem leśnym. Na niewielkiej powierzchni występuje bór świeży.
W rezerwacie chroni się dobrze zachowane fragmenty naturalnych lasów liściastych mieszanych dębowo - grabowych z domieszką lipy drobnolistnej, klonu zwyczajnego, jaworu i jarzębu brekinii.
Najstarsze drzewostany rezerwatu mają z reguły struktuę dwuwarstwową: górną warstwę tworzy ponad dwustuletni dąb z domieszką lipy drobnolistnej, klonu zwyczajnego, jaworu, sosny, osiki. W warstwie dolnej występuje grab pospolity z domieszką lipy, rzadziej klonu zwyczajnego i jaworu.
Na znacznej powierzchni rezerwatu występują jednogatunkowe drzewostany dębowe sztucznego pochodzenia z domieszką brzozy, klonu, lipy, grabu, sosny osiki, w których intensywnie rozwija się dolne piętro pochodzenia naturalnego złożone przede wszystkim z grabu, lipy, dębu, buka i świerka. W zbiorowisku ubogiego grądu trzcinnikowego występują drzewostany sosnowe z sadzenia ze znaczną domieszką dębu, grabu lub mniejszą brzozy, osiki, świerka. W podszycie oprócz podrostów gatunków głównych występują m.in. leszczyna pospolita, trzmielina brodawkowata, jarzębina i inne.
Dojazd: do parkingu leśnego przy trasie do Skórcza lub rowerem do Dębowca i dalej pieszo czerwonym szlakiem "Stu z nieba".
4. Rezerwat częściowy "Jezioro Łyse" ( torfowiskowy ) - objęty ochroną ścisłą o powierzchni 5,58 ha oraz czynną 14,68 ha. W dniu 29 marca 2006 roku weszło w życie rozporządzenie nr 24/2006 Wojewody Kuj. - Pom. z dnia 21 lutego 2006 roku w sprawie uznania za rezerwat przyrody obszaru pod nazwą "Jezioro Łyse". Ochroną rezerwatową objęto wody jeziora Łyse oraz otaczające je torfowiska i lasy Nadleśnictwa Osie obręb Osie oddz.: 19 c, 20 b, c, g, h o powierzchni ogólnej 20,26 ha w leśnictwie Nowa Huta. Rezerwat w całości położony jest w gminie Warlubie, woj. Kuj - pom.
Celem ochrony w rezerwacie jest zabezpieczenie i zachowanie cennych ekosystemów wodno - błotnych ( z zespołem mszarnym przygiełki białej ) i boru bagiennego z charakterystycznymi, rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin np. torfowce, rosiczka pośrednia, widłaczek torfowy.
Rodzaj rezerwatu - torfowiskowy
Typ - różnych ekosystemów
Podtyp - mozaiki różnych ekosystemów
5. Rezerwat częściowy "Kuźnica" ( leśny ) - o powierzchni ogólnej 7,27 ha utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 3 maja 1965r. ( M.P. nr 27, poz. 152 z 1965r. ) w celu ochrony fragmentów boru bagiennego z zarastającym jeziorem. Wśród starodrzewia sosnowego dominują zbiorowiska boru bagiennego Vaccinio uliginosi - Pinetum, brzeziny bagiennej, występują ponadto niewielkie fragmenty pomorskiego lasu bukowo-dębowego i grądu subkontynentalnego. Spośród roślin chronionych w runie występuje m in. bagno zwyczajne, torfowce, przygiełki i rzadkie gatunki turzyc.
Ochrona czynna nakierowana winna być na eliminację świerka pospolitego oraz stymulowanie warunków do rozwoju brzozy omszonej oraz inicjowania zabiegów przyspieszających proces regeneracji lasu bukowo-dębowego poprzez stopniową eliminację sosny pospolitej.
6. Rezerwat ścisły "Osiny" ( torfowiskowy ) - o powierzchni ogólnej 21,63 ha ( w tym 19,77 ha w stanie posiadania Nadleśnictwa Osie), utworzony na podstawie Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 26 stycznia 1962r. ( M.P. nr 30, poz. 132 z 1962r. ) w celu ochrony śródleśnego torfowiska wysokiego z roślinnościa bagienno - torfowiskową.
Rezerwat stanowi zatorfioną odnogę Jeziora Łąkosz wśród sfalowanego pola sandrowego.
Torfowiska wysokie i przejściowe zajmują przeważający obszar rezerwatu, a stanowiące je drzewostany tworzy głównie olcha czarna, brzoza omszona i sosna pospolita. Zbiorowiska torfowiskowe zaliczono do zespołu olsu torfowcowego Sphagno-squarrosi - Alnetum. Spośród roślin chronionych i rzadkich występują m.in. rosiczka okrągłolistna, przygiełka brunatna, bagnica torfowa, wątlik błotny, bobrek trójlistkowy, fiołek torfowy, modrzewnica zwyczajna i inne.
Wejście na teren rezerwatów możliwe jest jedynie z pracownikiem Nadleśnictwa bądź Parku po uprzednim umówieniu się (Informacje od poniedziałku do piątku - kontakt jw.).
Powyższa zasada nie obowiązuje, jeżeli przez rezerwat prowadzą szlaki turystyczne.
Indywidualna ochrona dla każdego rezerwatu określona jest w planie ochrony rezerwatu, którego egzemplarz posiada nadleśnictwo.
tekst: Robert Wojnerowicz
foto: archiwum nadleśnictwa
Najnowsze aktualności
Polecane artykuły
Historia Nadleśnictwa Osie
Historia Nadleśnictwa Osie
Załoga N-ctwa Osie z 1928r._cr.jpg
Osada administracyjna Nadleśnictwa Trzebciny,fot Kazimierz Trzos.jpg
Osada administracyjna Nadleśnictwa Trzebciny,fot Kazimierz Trzos (1).jpg
Pracownicy byłego Nadleśnictwa Trzebciny 1958r., fot. Kazimierz Trzos.jpg
Siedziba biura Nadleśnictwa Osie z 1987r., fot archiwum nadlesnictwa.jpg
W tle siedziba Nadlesnictwa Osie z 1939r., fot archiwum nadleśnictwa.jpg
Pracownicy nadleśnictwa 2008r..jpg
Pracownicy Nadlesnictwa Osie , na 01.01.2007.jpg
Grono leśników Nadleśnictwa Szarłata z 1931r..jpg
Leśniczówka Wydry 1936r..JPG
Leśniczówka Wydry 1931r..jpg
Pracownicy obręnu Szarłata 2006r..jpg
Pracownicy Nadleśnictwa Osie 2006.jpg
Pracownicy obębu Osie 2006r..jpg
Pracownicy obrębu Sarnia Góra 2006r..jpg
bielowski.jpg
Nadleśniczy Przewodnik.jpg
rodzina.jpg
szkoła.jpg
1930-te Nadl OSIE.JPG
Kadra Nadleśnictwa Osie wrzesień 2006 na strone intrenetową.jpg
Królewskie Nadleśnictwo w Osiu powstało już około roku 1800 pod nazwą Wygoda. Utworzono je jako jedno z pierwszych na Pomorzu. Zajmowało pierwotnie powierzchnię ponad 20 000 ha.
W krajobraz Pomorza od setek lat wpisane są lasy. Stało się tak za przyczyną ostatniego zlodowacenia, które kształtując słabe gleby zdeterminowało ekstensywny sposób ich użytkowania. W wyniku naturalnej sukcesji tereny te szybko porosły najpierw brzozą i osiką a następnie sosną. Las, jako cenne i strategiczne dobro pozostawał w większości własnością państwa. Na początku jego użytkowanie ograniczało się do polowania, pozyskania miodu z barci, żywicy i płodów runa leśnego. Konieczność zapewnienia dostaw drewna oraz innych pożytków z lasu spowodowała organizację pierwszych urzędów leśnych. W okresie rozbiorowym organizowały się pierwsze jednostki gospodarcze, z których część nadal prowadzi działalność w niewiele zmienionych granicach.
W roku 1818 dokonano pierwszych inwentaryzacji i pomiarów zasobów leśnych tworząc pierwsze plany urządzania tych lasów. Następnie przystąpiono do podziału na rewiry. Nadleśnictwo Osie jako samodzielna jednostka administracyjna powstało w 1833r. (po zastąpieniu systemu rewirowego nowym podziałem na nadleśnictwa) z byłego Nadleśnictwa Wygoda. W archiwum nadleśnictwa znajdują się mapy potwierdzające istnienie Nadleśnictwa Osie w roku 1833. Leśnicy zarządzali wtedy blisko 14 tys. hektarów lasów. Pozostałą powierzchnię przekazano do nadlesnictw: Woziwoda i Lipowa.
W 1852r. przeprowadzono pierwsze pomiary leśno-gospodarcze (pierwsze urządzanie lasu). W tym samym roku wybuchła gradacja strzygoni, której usuwanie trwało do 1880 roku.
1872r. - opracowanie następnych planów gospodarczych.
1887r. - znaczną część lasów strawił pożar.
1889r. - opracowanie następnych planów gospodarczych.
W 1897 roku z Nadleśnictwa Osie wyodrębniono Nadleśnictwo Sarnia Góra. W wyniku tworzenia się sąsiednich nadleśnictw obszar zmniejszył się do 5644 ha w roku 1897 (taki stan powierzchniowy utrzymał się do 1939r.).
W 1868 roku utworzono, wyodrębnione z lasów Nadleśnictwa Woziwoda, Nadleśnictwo Trzebciny, Nadleśnictwo Szarłata oraz Nadleśnictwo Błędno (tereny byłego N-ctwa Osie, o powierzchni łącznej ok. 7800 ha).
W 1899 roku z części Nadleśnictwa Woziwoda i Nadleśnictwa Trzebciny powstało Nadleśnictwo Gołąbek, nazywane okresowo również Zalesie.
Odzyskanie przez Polskę niepodległości sprawiło, że w 1920 roku tutejszymi lasami zaczeli zarządzać pierwsi polscy leśnicy. Intensywne ich użytkowanie wymusiło utworzenie mniejszych jednostek organizacyjnych. Na terenie obecnego Nadleśnictwa Osie istniały wówczas trzy mniejsze: Osie, Przewodnik i Warlubie. Taki podział utrzymywał się do wybuchu drugiej wojny światowej.
Rozporządzenie Rady Ministrów z 16 stycznia 1925 roku o "utworzeniu dyrekcji lasów państwowych" (Dz. U. RP nr 9 poz. 62) scaliło lasy pomorskie z organizmem II Rzeczpospolitej. Utworzono wówczas 10 dyrekcji lasów państwowych w tym w Bydgoszczy i Toruniu. Powiat świecki i tucholski wchodził w skład Bydgoskiej DLP.
Rok 1928 - załoga Nadleśnictwa Osie
Rok ok. 1930 - załoga Nadleśnictwa Osie. Siedzi (w ubraniu cywilnym) nadleśniczy Bronisław Sierosławski
W wyniku rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej z 3 grudnia 1930 roku (Dz. U. RP nr 86, poz. 661) utworzono Naczelną Dyrekcję Lasów Państwowych, a w jej ramach utrzymano m. in. dyrekcję bydgoską i toruńską.
1930r. - opracowanie rewizji głównej planu urządzania lasu dla Nadleśnictwa Osie.
Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 8 lipca 1932 roku zniesiono Dyrekcję Lasów Państwowych w Bydgoszczy (Dz. U. RP nr 64, poz. 600), w wyniku czego włączono do DLP w Toruniu m.in. nadleśnictwa: Osie, Trzebciny, Sarnią Górę, Szarłatę, Woziwodę oraz Gołąbek. Przeciętna wielkość nadleśnictwa wahała się w granicach 5700 ha, z przeciętną wielkością leśnictw 950 ha.
Najważniejszym aktem prawnym stał się Dekret Prezydenta Rzeczpospolitej z 30 września 1936r. o państwowym gospodarstwie leśnym (Dz. U. RP nr 75, poz. 533) pod nazwą "Lasy Państwowe". Był aktem prawnym obejmującym sprawy organizacyjne, model gospodarowania w lasach, gospodarkę ziemią oraz utworzenie lasów ochronnych.
Od połowy września 1939r. obszary DLP w Toruniu znalazły się pod okupacją hitlerowską. Bory Tucholskie były miejscem masowych rozstzeliwań i haniebnych mordów leśników i robotników leśnych. Leśnicy, będąc elitą intelektualną tamtych czasów, stali się pierwszym - obok duchowieństwa i nauczycieli - celem eksterminacji okupanta. Większość nadleśniczych, w tym nadleśniczowie Bronisław Sierosławski z Osia, Witold Bielowski z Przewodnika oraz Marian Wielgocki - z Sarniej Góry, nie przeżyła pierwszego roku wojny, a leśniczowie i pracownicy biur zostali albo zwolnieni albo zdegradowani. Ofiarą faszyzmu stał się m.in. Franciszek Breyer, Józef Grzonkiewicz - leśniczowie z Sarniej Góry, Leonard Szwaracki - sekretarz z Trzebcin.
Rok 1939 - w tle sidziba biura Nadleśnictwa Osie
W tym miejscu wypada nawiązać do postaci nadleśniczego Nadleśnictwa Przewodnik - inż. Witolda Bielowskiego. Ten wykształcony patriota organizował na tym terenie jednostkę Przysposobienia Wojskowego Leśników. Owa patriotyczna organizacja, złożona z leśników okolicznych nadleśnictw, tworzyć miała zalążki armii partyzanckiej na wypadek spodziewanej napaści hitlerowców. Bielowski miał objąć komendanturę ważnego strategicznie oddziału "Przewodnik". Jednak już we wrześniu 1939 roku został aresztowany w biurze nadleśnictwa, gdzie znaleziono broń i aparat radiowy. Podczas przesłuchań nie wydał żadnego z członków organizacji i wyrokiem Sądu Wojskowego w Tczewie został skazany na śmierć. Wyrok wykonano 28 października 1939r. na terenie leśnictwa Płochocin. Dowodem niezwykłego patriotyzmu nadleśniczego są listy pożegnalne do żony i synów, a uznaniem jego zasług jest usytuowanie miejsca pamięci w miejscu wykonania wyroku oraz tablica pamiątkowa w Gimnazjum Publicznym w Warlubiu, noszącym też imię bohaterskiego nadleśniczego.
Po wojnie kształt nadleśnictw nie uległ zmianie, jednak odradzające się leśnictwo musiało borykać się z problemem dostarczania ogromnych ilości drewna do odbudowy kraju oraz z brakami kadrowymi spowodowanymi wojną.
W celu dostosowania granic Rejonu Lasów Państwowych w Toruniu do granic województwa bydgoskiego, minister leśnictwa wydał zarządzenie na mocy którego z dniem 1 stycznia 1951r. Rejon Lasów Państwowych w Toruniu przejął z Rejonu Lasów Państwowych w Gdańsku 20 nadleśnictw m.in. Osie, Sarnią Górę, Szarłatę oraz Trzebciny. Jednocześnie Zarządzeniem Ministra Leśnictwa z dnia 1.01.1951r. przemianowano Rejon Lasów Państwowych w Toruniu tzw. Wielki na Bydgoski Okręg Lasów Państwowych w Toruniu. Na dzień 31.12.1953r. obejmował on 8 rejonów. Nadleśnictwo Osie i Szarłata znalazły się w RLP Świecie a Sarnia Góra i Trzebciny w RLP Tuchola. 1.10.1956r. powołano dziewiąty RLP w Czersku do którego włączono Nadleśnictwo Sarnią Górę oraz Szarłatę. W miejsce Bydgoskiego Okręgu Lasów Państwowych w Toruniu utworzono Zarząd Lasów Państwowych w Toruniu.
30 września 1961r. zlikwidowano Nadleśnictwo Trzebciny.
W 1973 roku nastąpiła duża reorganizacja łącząca dotychczasowe małe nadleśnictwa w konglomeraty o powierzchni powyżej 20 tys. ha. 1 stycznia 1973r. Nadleśnictwa: Sarnia Góra i Szarłata włączono do Nadleśnictwa Osie.
Roczny etat użytkowania głównego w Nadleśnictwie Osie wg stanu na 1.01.1985r. wynosił 46 900m3, obecnie wynosi ok. 73 500m3.
W 1995 roku utworzono pierwsze Leśne Kompleksy Promocyjne. W skład LKP Bory Tucholskie, obok nadleśnictw Woziwoda, Tuchola, Trzebciny i Dąbrowa, weszło również z dniem 1 stycznia1995 roku Nadleśnictwo Osie. Celem utworzenia kompleksów promocyjnych jest propagowanie idei zrównoważonego rozwoju, który w gospodarce leśnej polega na kompromisie pomiędzy pozyskaniem drewna, a aktywną ochroną przyrody, badaniami naukowymi i szeroko rozumianą edukacją.
Od 1 stycznia 2007r. Nadleśnictwo Osie funkcjonuje w obecnym kształcie, zarządzając lasami położonymi na północy powiatu świeckiego w gminach: Osie, Warlubie, Nowe i Jeżewo. Utworzono je na podstawie Zarządzenia nr 20 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 30 maja 2006r. w sprawie wprowadzenia zmian w powierzchni nadleśnictw: Dąbrowa i Osie, utworzenia nowego Nadleśnictwa Osie oraz określenia zasięgu terytorialnego nadleśnictw w Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu.
Ponadto Zarządzeniem nr 25 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 12 czerwca 2006r. (Zn. spr.: OR-0150-3/2006) zmieniono podstawę prawną Zarządzenia nr 20 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 30maja2006r. (Zn. spr.: OR-0150-1/2006). Na mocy w/w zarządzeń z z Nadleśnictwa Osie wyodrębniono 2 obręby leśne: Sarnia Góra i Szarłata, które weszły w skład nowo utworzonego z dniem 1 stycznia 2007r. Nadleśnictwa Trzebciny. Do Nadleśnictwa Osie przyłączono obręb Warlubie wyodrębniony z dniem 1 stycznia 2007r. z Nadleśnictwa Dąbrowa. W zarządzie Nadleśnictwa Osia znajdowało się przed reorganizacją terytorialną w 2007r. 25 215 ha powierzchni. Administracyjnie Nadleśnictwo Osie podzielone było na trzy obręby leśne: Osie, Sarnia Góra i Szarłata.
Pracownicy Nadleśnictwa Osie:
25 maj 2006r. 6 wrzesień 2006r. 24 kwiecień 2007r. 30 kwiecień 2008r.
Rok 2006 - kadra terenowa obrębu Osie
Rok 2006 - kadra terenowa obrębu Sarnia Góra
Rok 2006 - kadra terenowa obrębu Szarłata
Nadleśnictwo Warlubie jako samodzielna jedostka administracyjna powstało w 1898r. z części nadleśnictw: Przewodnik i Dąbrowa.
1898 - powierzchnia nadleśnictwa w chwili utworzenia - 4122,86 ha; włączenie leśnictw Borowy Młyn i Bąkowo z ówczesnego Nadleśnictwa Dąbrowa oraz leśnictw Średnik i Dobre z Nadleśnictwa Przewodnik (nazwa nadleśnictwa Neuburg - od miasta Nowe).
1901r. - wykonanie definitywnego planu urządzania lasu; ustalono 120-letnią kolej rębu i jedno gospodarstwo sosnowe.
1930 - wykonanie tzw. rewizji głównej (planu urządzania lasu) na 10 lat, przxyjmując kolej rębu 100 lat i gospodarstwo sosnowe ze zrębami zupełnymi o szerokości 80-100 m z nawrotem cięć 3-4 lata; powierzchnia nadleśnictwa wynosiła 6 394,94 ha.
1945 - 31.12.1950 - w OZLP Gdańsk.
31.12.1972 - likwidacja nadleśnictwa.
Nadleśnictwo Przewodnik
Było to jedno z najstarszych nadleśnictw utworzonych na obszarze Borów Tucholskich.
1797 - 1802 - pierwsze pomiary leśno-gospodarcze (następne pomiary wykonano w latach 1840, 1843, 1851, 1861, 1868, 1875, 1890, 1901).
1834 - pierwszy operat urządzania lasu (od tego momentu prowadzono gospodarkę planową) - następne rewizje w latach 1863, 1875, 1890, 1901.
1868 - odłączenie od nowoutworzonego Nadleśnictwa Dąbrowa południowo-wschodniej części (przed 1868r. w jego skład wchodziła wiekszość przedwojennych nadlesnictw Dąbrowa i Warlubie, a powierzchnia wynosiła 40 000 morgów brandenburskich (ok. 10 000 ha).
1898 - wyłączenie leśnictw Średnik i Dobre do nowoutworzonego Nadleśnictwa Warlubie.
1901 - tzw. rewizja główna (powierzchnię nadleśnictwa określono na 4 334,75 ha).
1930 / 1931 - 1939 / 1940 - wykonanie tzw. rewizji głównej planu urządznia lasu - ustalono powierzchnię na 4 933,45 ha z leśnictwami: Dębowe, Stara Huta, Nowa Huta, Jeżewnica, Rynków, tworząc jedno gospodarstwo sosnowe ze 100 - letnią koleją rębu z masą do pozyskania rocznie - 3 480 m3 (w tym rębne - 2940 i przedrębne - 540 m3).
Pozostałe leśnictwa: leśnictwo Komorza, leśnictwo Leśna Jania, leśnictwo Stara Jania.
1945 - 31.12.1951 - w OZLP Gdańsk.
30.09.1963 - likwidacja nadleśnictwa.
Obecnie, w miejscu gdzie na dzień dzisiejszy znajduje się siedziba leśnictwa Jeżewnica w miejscowości Przewodnik znajdowała się "Sekretarzówka" Nadleśnictwa Przewodnik.
Warty zwrócenia uwagi jest fakt, że w tak małej miejscowości jak Przewodnik, mozna by powiedzieć że w osadzie, mieściła się szkoła podstawowa, kościół, nadleśnictwo, poczta, dom kultury, sekretarzówka. Dlaczego i kto lub za kogo inicjatywą to wszystko powstało pozostaje na dzień dzisiejszy zagadką.
Nadleśnictwo Szarłata 1931 - 1973r.. Na zdjęciu (powyżej), od lewej od góry: Chylewski Leon - skarbnik nadleśnictwa, leśniczy Łangowski - leśniczy leśnictwa Smolarnia, Fogt Oskar - leśniczy leśnictwa Wydry, leśniczy Źurawko - leśniczy leśnictwa Ryszka, leśniczy Lubik - leśniczy leśnictwa Wygoda, II rząd od lewej siedzą: leśniczy Warczak - leśniczy leśnictwa Zacisze, leśniczy Buszek - leśniczy leśnictwa Czarna Woda, Osiński Bolesław - nadleśniczy, Madaler Jan - sekretarz nadleśnictwa, Czajkowski Oktawiusz - zastępca nadleśniczego.
grono leśników Nadleśnictwa Szarłata z 1931 roku
leśniczówka Wydry z 1931 roku
leśniczówka Wydry z 1936 roku
Nadleśnictwo Trzebciny 1958 - 1961
Budynek Nadleśnictwa Trzebciny z 1961r.
31.12.2010r. likwidacja Leśnictwa Płochocin.
Z dniem 1.01.2011 roku ulegają zmianie zasięgi terytorialne leśnictw: Bakowo, Borowy Młyn, Dobre, Osiny, Średnik.
Tekst: Robert Wojnerowicz
Foto: Archiwum Nadleśnictwa Osie