Asset Publisher
Warunki przyrodniczo-leśne
Choć z pozoru ubogie, sosnowe bory zarządzane przez leśników z Osia charakteryzują się dużym bogactwem gatunków świata zwierząt i roślin. Naukowcom udało się potwierdzić obecność około 250 gatunków kręgowców.
%20of%20nctwo6.jpg?img_id=4362694)
Położenie pod względem przyrodniczo-leśnym
Według obowiązującej regionalizacji przyrodniczo-leśnej (Regionalizacja przyrodniczo-leśna na podstawach ekologiczno-fizjograficznych. T. Trampler., red. PWRiL. Warszawa 1970) Nadleśnictwo Osie położone jest w nastepujących jednostkach podziału przyrodniczo-leśnego:
- I. Kraina Bałtycka
- 5.d. Mezoregion Pojezierza Starogardzkiego
-III. Kraina Wielkopolsko-Pomorska
- 1. Dzielnica Borów Tucholskich i Mezoregion Borów Tucholskich
-3.b. Mezoregion Kotliny Grudziądzkiej
Położenie geograficzne i wysokościowe
Zdecydowaną część głównego kompleksu leśnego nadleśnictwa stanowią utwory wodnolodowcowe (sandrowe) stanowiące część największego sandru w Polsce (sandr Borów Tucholskich), a jego środkowa część obejmująca omawiane obszary nazywana jest sandrem Wdy. Maksymalna wysokość względna sandru wynosi 130 m n.p.m.. W północnej części nadleśnictwa występują liczne wyspy morenowe tzw. dziurawy sandr z wzniesieniami czołowo-morenowymi fazy poznańsko-dobrzyńskiej.
Rzeźba terenu
Obszar terytorialnego zasięgu działania nadleśnictwa uformowany został w okresie zlodowacenia bałtyckiego.
Podstawowymi utworami geologiczno-glebowymi są piaski akumulacji wodnolodowcowej (sandrowe) z fragmentami utworów eolicznych, a także piaski i żwiry rzeczne oraz piaski rzeczne na torfach w dolinach rzek Wisła, Wda, Mątawa.
Podstawową formą rzeźby terenu są sfalowane równiny sandrowe urozmaicone wyspami morenowymi i wytopiskami, a także rynnami jeziornymi i dolinami rzecznymi (dolina Wisły, Wdy, Mątawy)
Warunki glebowe
W warunkach Nadleśnictwa Osie dominuje typ gleb rdzawych zajmujących ok. 80% powierzchni nadleśnictwa (z przeważającym podtypem gleb bielicowo-rdzawych), wytworzonych głównie z piasków wodnolodowcowych stosunkowo ubogich w składniki pokarmowe, z którym wiążą sie przede wszystkim typy siedliskowe lasu boru świeżego, boru mieszanego świeżego i rzadziej lasu mieszanego świeżego.
Gleby bielicowe zajmują powierzchnie ok. 1% nadleśnictwa. Występują w obniżeniach terenowych pola sandrowego, na obrzeżach bagien, łąk np. bór mieszany wilgotny.
Gleby brunatne ok 6,5% wytworzyły sie z utworów lodowcowych gliniastych i piaszczysto-gliniastych np. siedliska lasu mieszanego świeżego i lasu świeżego.
Typy gleb płowych zajmują 2% powierzchni nadleśnictwa.
Do około 1% powierzchni nadleśnictwa zajmują typy gleb opadowo-glejowych i gruntowo-glejowych wytworzonych w piaskach akumulacji wodnolodowcowej np. bór mieszany wilgotny, las mieszany wilgotny, las wilgotny.
Na siedliskach bagiennych najczęściej występuje typ gleb torfowych np. bór bagienny, bór mieszany bagienny, las mieszany bagienny, rzadziej typ gleb murszowych - zajmując łącznie ok. 2% powierzchni np. ols, ols jesionowy, las mieszany wilgotny, las wilgotny.
Pozostałe typy gleb zajmują ok. 7,5% powierzchni leśnej nadleśnictwa.
Klimat
Według regionalizacji klimatycznej Polski obszar działania nadleśnictwa polożony jest wg W. Okołowicza w zasięgu Regionu Nadwislańsko-Żuławskiego.
- przeciętna ilość opadów rocznie: 548 mm
- średnia roczna temperatura powietrza: +7,0 oC
- średnia temperatura stycznia: - 2,4 oC
- średnia temperatura lipca: +18,0 oC
- średnia ilość dni w roku z pokrywą śnieżną: - ca 58
- udział wiatrów silnych i bardzo silnych w ogólnej liczbie obserwacji w ciągu roku
(powyżej 10m/s): - ca 0,5%
Charakterystyczną cechą klimatu omawianego obszaru są stosunkowo niskie opady atmosferyczne, nie przekraczające często 500 mm rocznie.
Wody
Obszar terytorialnego zasięgu nadleśnictwa w całości połozony jest w dorzeczu Wisły oraz jej lewobrzeżnych dopływów - Wdy (Czarnej Wody) spiętrzonej w Żurze i Gródku oraz Mątwy. Powstałe w ten sposób Zalew Żurski i Jezioro Gródeckie stanowią największy zbiornik wodny na omwaianym obszarze, wywierając decydujący wpływ na stosunki wodne przyległych obszarów leśnych.
Wody spływu powierzchniowego odprowadzane są z obszaru nadleśnictwa przez lewobrzeżny dopływ Wdy - Sobińską Strugę (Sobinę) oraz lewobrzeżny dopływ Mątawy - Komórską Strugę.
W obrębie Osie występują następujące jeziora: Miedzno, Trzebucz Mały i Trzebucz Duży (jeziora rynnowe) oraz tzw. jeziorka Dury (wytopiskowe), a w obrębie Warlubie: jezioro Radodzierz (wytopiskowe) oraz jeziora rynnowe: Mątaskie, Łąkosz, Zawada, Płochocińskie.
Liczne kompleksy bagien i łąk przylegające do kompleksów leśnych mają również wpływ na stosunki wodne i wilgotnościowe (w tym największe bagno na omawianym obszarze tzw. Duże Wilcze Bagno w obrębie Warlubie).
Woda gruntowa wystepuje głęboko.
Typy siedliskowe lasu
Na obszarze nadleśnictwa siedliska naturalne lub zblizone do naturalnych zajmują 82,8 % powierzchni leśnej, siedliska zniekształcone - 17,2 %.
Dominującym typem siedliskowym w nadleśnictwie jest bór świeży (Bśw) (49 % powierzchni leśnej). Siedliska lasowe zajmują 17 % powierzchni leśnej (2 843,64 ha), natomiast borowe 83 % powierzchni leśnej (13 730,20 ha).
Przyjmując za kryterium różne warunki wilgotnościowe, poszczególne siedliska zajmują:
| Siedlisko | % powierzchni leśnej | Wielkość [ha] |
| świeże: bór świeży (Bśw), bór mieszany świeży (BMśw), las mieszany świeży (LMśw), las świeży (Lśw) | 94,0 % | 15 576,95 ha |
| suche: bór suchy (Bs) | 0,0 % | 1,43 ha |
| wilgotne: bór wilgotny (Bw), bór mieszany wilgotny (BMw), las mieszany wilgotny (LMw), las wilgotny (Lw), las łęgowy (Lł) | 1,8 % | 299,64 ha |
| bagienne: bór bagienny (Bb), bór mieszany bagienny (BMb), las mieszany bagienny (LMb), ols (Ol), ols jesionowy Ol-J) | 4,2 % | 695,45 ha |
| Razem | 100 % | 16 573,47 ha |
Podsumowanie
Bory Tucholskie pod względem przyrodniczym i krajobrazowym obszarów województwa kujawsko-pomorskiego wyróżniaja się szczególnym, swoistym pięknem, zachwycając swym urokiem nie tylko przyrodników.
Duża lesistość tej krainy sprawiła, że przyroda tutaj w znacznym stopniu zachowała swoją naturalność, podnosząc w dużej mierze walory turystyczne tego obszaru.
Największym walorem Nadleśnictwa Osie są lasy. Stanowią 51,90 % jego powierzchni. Są to w zdecydowanej większości siedliska boru świeżego 55,30 %. W drzewostanach dominuje sosna, która porasta 91,00 % powierzchni leśnej. Pozostałe gatunki budujące drzewostany to: dąb, brzoza, świerk, modrzew, olcha, buk i grab.
Osobliwością wśród rozległych borów sosnowych jest kępa pięknej dąbrowy z największym w Polsce skupiskiem jarzębu brekini, stanowiąca rezerwat przyrody "Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego". Jest to swoista wyspa lasu mieszanego dębowego-grabowego, w której obok wiekowych brzęków rosną około 250 - letnie dęby szypułkowe, lipy drobnolistne, klony, jawory, wiązy i inne drzewa. W runie zwraca uwagę obecność rzadkich i chronionych roślin, takich jak: wawrzynka wilczełyko, lilii złotogłów, gnieźnika leśnego, podkolana białego, marzanki wonnej i innych.
Powierzchnia terytorialnego zasięgu nadleśnictwa wynosi: 348,85 km2
Powierzchnia ogólna Nadleśnictwa Osie: 18 394,94 ha, w tym powierzchnia lasów 17 199,12 ha
Lesistość nadleśnictwa: 51,90 %
Lesistość województwa kujawsko-pomorskiego: 23,5 %
Lesistość Polski: 29,6 %
Obręby/Leśnictwa: 2 obręby leśne (Osie, Warlubie), 14 leśnictw
Szkółki Leśne: Szkółka Zespolona "Osiny"
Budowa geologiczna/gleby: dominują gleby rdzawe z przważającym podtypem gleb bielicowo-rdzawych, wytworzone z piasków wodnolodowcowych
Przeciętny wiek drzewostanów: 74 lata
Średni przyrost bieżący miąższości brutto: 5,82 m3/ha
Przeciętna zasobność drzewostanu: 312 m3/ha
Przeciętne pozyskanie roczne: 113 491 m3
Gospodarcze drzewostany nasienne: 324,40 ha
Uprawy pochodne: 246,15 ha
Asset Publisher
Łatwiej zanocujesz na dziko w Lasach Państwowych
Łatwiej zanocujesz na dziko w Lasach Państwowych
Lasy Państwowe wyznaczyły specjalne obszary leśne o łącznej powierzchni ponad 65 tys. ha, gdzie miłośnicy bushcraftu i survivalu będą mogli uprawiać swoje hobby bez obaw o naruszenie ustawy o lasach. Pilotażowy program ruszy w kilkunastu regionach Polski już 21 listopada. – Efekty ocenimy za rok, ale to może być przełom. Usuwamy bariery niezrozumienia między różnymi grupami i wspólnie szukamy rozwiązań, które pozwolą wszystkim cieszyć się lasem w sposób bezpieczny dla nich i dla lasu – mówi Andrzej Konieczny, dyrektor generalny Lasów Państwowych.
Społeczność związana z bushcraftem i survivalem, czyli nietypowymi formami aktywności terenowej, nastawionymi na bliski kontakt z naturą, minimalizm, samowystarczalność i długie przebywanie w lesie, liczy w Polsce ponad 40 tys. osób i szybko rośnie. Jej członków z leśnikami łączy bardzo wiele, m.in. świadomość znaczenia głębokiego kontaktu z naturą dla naszego zdrowia, znajomość praw rządzących przyrodą.
Mimo to idea „włóczenia się w dziczy” stanowi wyzwanie dla Lasów Państwowych jako zarządcy większości terenów leśnych w kraju. Dla przykładu, ustawa o lasach z 1991 r. w art. 30 zabrania biwakowania poza miejscami wyznaczonymi przez właściciela lasu lub nadleśniczego. Niestety, brak jest jasnej definicji „biwakowania” (czy obejmuje to wszystko od rozstawionego namiotu przez hamak zawieszony między drzewami po karimatę rozłożoną na ziemi?).
Wydana przez Lasy Państwowe bezpłatna publikacja „Leśny survival”
Co więcej, bushcrafterzy lub survivalowcy zwykle nie chcą nocować w miejscach wyznaczonych i zagospodarowanych turystycznie, lecz właśnie w głuszy. Podobne problemy dotyczą używania ognia w lesie, ścinania gałęzi do budowy szałasów itp., co wzbudza zrozumiały niepokój leśników. – Musimy śledzić nowe trendy w rekreacji i starać się zapewnić każdemu swobodę realizowania jego pasji w lesie. Użytkownicy lasu powinni z kolei zrozumieć obowiązki i odpowiedzialność leśników, zwłaszcza za bezpieczeństwo ludzi i przyrody – wskazuje Anna Pikus, naczelnik Wydziału Społecznych Funkcji Lasu w Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych.
By rozwiać mity i poznać wzajemne potrzeby, w kwietniu 2018 r. dyrektor generalny spotkał się z przedstawicielami różnych grup korzystających z lasu: od rowerzystów, harcerzy przez bushcrafterów i survivalowców po detektorystów czy powożących psimi zaprzęgami.
W następstwie spotkania rozpoczął się cykl konsultacji i warsztatów dla leśników oraz przedstawicieli organizacji promujących bushcraft i survival. Brali w nich udział w nich m.in. Marek Lewandowski (vlog Ekwipunek Dźwigany Codziennie oraz grupa facebookowa Bushcraft Polska), Łukasz Słota, grupa „Bushcraft Poland”, Grzegorz Cieśniarski (EDC), Przemysław Płoskonka i Sergiusz Borecki (stowarzyszenie Polska Szkoła Surwiwalu), Rafał Wierzbicki (wydawnictwo Stary Wspaniały Świat), leśnicy bushcrafterzy, specjaliści DGLP od ochrony przeciwpożarowej oraz udostępniania lasu.
Podczas spotkania w marcu 2019 r. wspólnie wypracowano nowatorskie rozwiązanie i rozpoczęto prace nad jego wdrożeniem. Leśnicy skorzystali z opinii prawnej, według której skoro ustawodawca nie określa dokładnie sposobu wyznaczenia przez nadleśniczego miejsc biwakowych, to można wskazać nie tylko konkretne, punktowe miejsce, ale również cały duży teren o precyzyjnie określonych granicach.
– Wyznaczyliśmy łącznie 43 takie obszary na terenie 15 z 17 regionalnych dyrekcji, w sumie obejmujące ponad 65 tys. ha lasów. Najmniejszy z nich liczy 224 ha, największy – 5371 ha. Na całej powierzchni tych obszarów bushcrafterzy będą mogli uprawiać najważniejsze dla nich aktywności zgodnie z ustalonym regulaminem – wyjaśnia Andrzej Konieczny, który 21 października wydał stosowną decyzję. Lasy objęte pilotażowym programem wchodzą w skład umocowanych ustawowo tzw. leśnych kompleksów promocyjnych (jest ich w LP 25), które służyć mają m.in. testowaniu innowacyjnych, eksperymentalnych rozwiązań w zakresie gospodarki leśnej.
Dyrektor generalny określił, że okres pilotażu potrwa od 21 listopada 2019 r. do 23 listopada 2020 r. Ustalił też wzór regulaminu, który muszą stosować osoby chcące skorzystać z możliwości dostępnych w wyznaczonych obszarach leśnych. Najważniejsze, że w granicach tych obszarów będzie można biwakować w dowolnym miejscu w grupie do czterech osób i nie dłużej niż dwie noce z rzędu bez zgody nadleśnictwa (wystarczy je tylko uprzedzić o tym zamiarze pocztą elektroniczną). Biwakujący będą musieli potem przywrócić miejsce do stanu wyjściowego, przed wszystkim posprzątać po sobie – zgodnie z zasadą leave no trace (z ang. nie zostawiaj po sobie śladów).
Część punktów regulaminu to w istocie międzynarodowy katalog dobrych praktyk środowiska bushcraftu i survivalu. Co do niektórych aspektów leśnicy musieli pozostać pryncypialni: użytkowników obszarów pilotażowych obowiązuje, jak wszystkich innych, zakaz używania otwartego ognia w lesie. Skala zagrożenia pożarowego w lasach, potęgowana ostatnio przez kolejne lata suszy, nie pozwala tu na kompromis ze względów bezpieczeństwa. – Jako odpowiedzialni zarządcy lasów nie możemy spełnić niektórych marzeń survivalowców i bushcrafterów. Ten program zapewne nie zadowala w pełni naszych partnerów, może też wzbudzać obawy leśników opiekujących się testowymi obszarami. Jest to jednak pierwszy krok w dobrym kierunku, z którego obie strony mogą być naprawdę dumne – ocenia Anna Pikus.
Okres pilotażu ma pozwolić leśnikom, którzy nie znali bliżej tej formy rekreacji, przekonać się, że uprawianie survivalu i bushcraftu nie tworzy zagrożeń dla lasu i innych osób. Obszary objęte programem będą monitorowane: leśnicy i wolontariusze z grup bushcraftowych będą prowadzili obserwację, wywiady z napotkanymi turystami, ankiety internetowe. Leśnicy będą dbali też na przykład o to, by koła łowieckie w odpowiednim miejscu i czasie oznaczały tablicami teren polowania oraz będą szeroko uprzedzali wszystkich o planowanych polowaniach zbiorowych. Po upływie roku przyjdzie czas na ocenę, ile osób korzysta z tego rodzaju oferty, jak są do tego przygotowane, jaka ich część zachowuje się etycznie i przestrzega ustalonych zasad, czy i jaki wpływ na stan lasu ma uprawianie tego rodzaju hobby. Wnioski będą podstawą do wypracowania docelowych rozwiązań.
