Asset Publisher
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000
Krzewiny fot. archiwum Nadleśnictwa Osie
Dolina rzeki Wdy fot. K. Bocian
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest kompleksowym projektem ekologicznym, który poprzez określenie gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych, wymagających specjalnej troski, a także monitorowanie powziętych działań ochronnych, ma zapewnić ekosystemom trwałą ich egzystencję. Tworzenie takiej sieci należy do obowiązków...
Sieć Natura 2000
Polska, stając się członkiem Unii Europejskiej została zobowiązana do przestrzegania unijnych dyrektyw w zakresie ochrony przyrody. Najważniejsze z nich to uchwalona w 1979 roku Dyrektywa „Ptasia" oraz Dyrektywa „Siedliskowa" z 1992 roku. Załącznikami do tych dyrektyw są listy rzadkich gatunków dziko występujących ptaków oraz siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie. Po przeprowadzeniu specjalistycznych inwentaryzacji, na obszary, które stanowią istotną ostoję ptactwa lub obejmują fragmenty cennych siedlisk, wprowadza się ochronę w ramach sieci Natura 2000. Obszary dotyczące ptaków noszą nazwę Obszarów Specjalnej Ochrony – kod PLB, natomiast dotyczące siedlisk nazywane są Specjalnymi Obszarami Ochrony – kod PLH.
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest kompleksowym projektem ekologicznym, który poprzez określenie gatunków roślin i zwierząt oraz siedlisk przyrodniczych, wymagających specjalnej troski, a także monitorowanie powziętych działań ochronnych, ma zapewnić ekosystemom trwałą ich egzystencję. Tworzenie takiej sieci należy do obowiązków każdego kraju członkowskiego Unii Europejskiej. Zgodnie z ideą Natury 2000, ochronie podlegają zarówno gatunki i siedliska, które są już rzadkie, jak i te, które są najbardziej reprezentatywne dla danego regionu.
Prace nad projektem sieci Natura 2000 rozpoczęto w Polsce na początku 2000 roku. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska opracowała wówczas wstępną koncepcję wyboru obszarów, które podlegałyby tej formie ochrony. Wzięto pod uwagę przede wszystkim wcześniej istniejące terny chronione. Zgodnie z usawą o ochronie przyrody, projekty planów dla obszarów Natura 2000 sporządzają podmioty sprawujące nadzór nad danym terenem w 5 lat od daty wyznaczenia takiego obszaru. Nadleśniczy, który zgodnie z ustawą o ochronie przyrody ma samodzielnie wykonywać zadania ochronne na obszarze Natura 2000, powinien otrzymać bardzo precyzyjną informację co, gdzie i w jaki sposób należy chronić.
Na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu zarówno gospodarka rolna, leśna, jak i rybacka, jeśli nie odbija się to negatywnie na przedmiocie ochrony.
Projekt sieci Natura 2000 obejmuje 22 parki narodowe, 72 parki krajobrazowe w całości lub przeważającej ich części, fragmenty kolejnych 15 parków krajobrazowych oraz 526 spośród 1289 rezerwatów przyrody, co stanowi ponad 40% całej projektowanej sieci.
Obszary NATURA 2000 zostały określone w art. 25 ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku, który brzmi:
1. Sieć obszarów Natura2000 obejmuje:
1) obszary specjalnej ochrony ptaków;
2) specjalne obszary ochrony siedlisk.
2. Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust 1 pkt 1-4 i 6-9.
Praktycznie oznacza to ochronę różnorodności biologicznej na podstawie Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej i zastosowanie w gospodarce leśnej pewnych ograniczeń z tym związanych.
16 maja 2005r. ukazało się rozporządzenie ministra środowiska określające typy siedlisk przyrodniczych oraz gatunki roślin i zwierząt wymagających ochrony w formie obszarów Natura 2000.
Polska jako członek Wspólnoty Europejskiej wdraża do praktyki akty wspólnotowe w zakresie ochrony przyrody m. in. tzw. Dyrektywę Siedliskową w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory oraz tzw. Dyrektywę Ptasią o ochronie dziko żyjących ptaków typując tzw. Specjalne Obszary Chronione (SOC) i Obszary Specjalnej Ochrony (OSO), które tworzyć będą europejską sieć ekologiczną NATURA 2000. Jego celem jest stworzenie banku danych i systemu obiegu informacji, będących narzędziem wspólnej polityki gospodarowania zasobami przyrody w krajach europejskich.
Po przeprowadzeniu specjalistycznych inwentaryzacji, na terenie Nadleśnictwa Osie wytypowano trzy obszary Natura 2000.
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Bory Tucholskie" PLB220009 – obejmuje swym zasięgiem 322 535,90 hektarów, z czego w Nadleśnictwie Osie 13 469,54. Na obszarze tym, zainwentaryzowano 107 gatunków ptaków gniazdujących, w tym co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 6 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (PCK).
W okresie lęgowym obszar ten zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej następujących gatunków ptaków: bielik (PCK), kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), podgorzałka (PCK), puchacz (PCK), rybitwa czarna, rybitwa rzeczna, zimorodek, żuraw, gągoł, nurogęś, tracz długodzioby (PCK) oraz licznie występujący błotniak stawowy.
W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego łabędzia krzykliwego (do 400 osobników) i żurawia (do 1800 osobników na noclegowisku). Utworzenie ptasiego Obszau Natura 2000 "Bory Tucholskie" sprawiła różnorodność ptactwa.
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Sandr Wdy" PLH 040017 – obejmuje swym zasięgiem 6320,75 hektarów, z czego w Nadleśnictwie Osie 2434,35 ha. Jest to jeden z najcenniejszych przyrodniczo fragmentów Borów Tucholskich - dolina i sandr Wdy. Obszar położony na równinie sandrowej, w którą głęboko wcina się Wda i jej dopływy, w rynnach polodowcowych i zagłębieniach wytopiskowych położone są rozmaite cenne ekosystemy wodne i bagienne. Obszar obejmuje rdzeniowe części Wdeckiego PK i jest reprezentatywny dla przyrody Borów Tucholskich.
W drzewostanach dominuje sosna, ale na szczególną uwagę twórców obszaru zasłużył położony w naszym nadleśnictwie Rezerwat „Brzęki" reprezentujący siedliska grądowe. Wśród chronionych zwierząt w Nadleśnictwie Osie spotykamy zarówno te duże, jak na przykład kania czy łoś, jak i te najmniejsze - motyle lub ważki.
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Krzewiny" PLH 040022 – obejmuje swym zasięgiem 498,98 hektarów, z czego w Nadleśnictwie Osie 212,99 ha. Obszar obejmuje trzy cenne obiekty torfowiskowe na wschodnim skraju Borów Tucholskich. Są to:
- rozległe torfowisko przy osadzie leśnej Krzewiny (użytek ekologiczny), torfowisko przejściowe miejscami z elementami torfowiska wysokiego, miejsce wykorzystywane przez naukowców jako przykład geologii torfowisk,
- jezioro Rumacz i zarastające je torfowisko z borem bagiennym (bór bagienny chroniony w Rezerwacie Kuźnica),
- eutroficzne jezioro Udzierz – poza granicami Nadleśnictwa Osie.
Obiekt stanowi cenne skupienie obiektów torfowiskowych, wypełniające lukę geograficzną w ujęciu torfowiskowych siedlisk przyrodniczych.
Więcej informacji o obszarach Natura 2000 można znaleźć na stronach internetowych:
http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/index.php
Tekst: Robert Wojnerowicz
Dawid Warzyński
Asset Publisher
KORONAWIRUS: JAK BEZPIECZNIE WYBRAĆ SIĘ DO LASU W CZASIE EPIDEMII?
KORONAWIRUS: JAK BEZPIECZNIE WYBRAĆ SIĘ DO LASU W CZASIE EPIDEMII?
Nadzwyczajne środki wprowadzone w celu spowolnienia rozprzestrzeniania się koronowirusa SARS-CoV-2, zwłaszcza zalecenie maksymalnej izolacji społecznej („zostań w domu"), sprawiły między innymi, że znacznie więcej Polaków odwiedza lasy. Leśnicy apelują, by nie tworzyć przy okazji wypraw do lasu skupisk ludzi, które mogą stanowić zagrożenie epidemiologiczne. Dla własnego i innych bezpieczeństwa wybierajcie większe kompleksy leśne, unikajcie najpopularniejszych turystycznie miejsc, odkrywajcie nowe miejsca, odwiedzajcie las raczej w dni powszechnie, rano albo wieczorem.
Ze względów bezpieczeństwa obecnie niedostępne są zamknięte obiekty Lasów Państwowych, takie jak ośrodki edukacyjne. Odwołaliśmy też wszelkie zajęcia, warsztaty, zielone szkoły czy wycieczki. Lasy w naszym zarządzie pozostają natomiast otwarte dla każdego. Nie dziwi nas, że w ostatnich dniach cieszą się zwiększonym zainteresowaniem.
Leśne spacery pozwalają odetchnąć po długim siedzeniu w domu, utrzymać kondycję i budować odporność, rozładować duży stres związany z koronawirusem i zmianami, jakie wniósł w nasze życie. Takie wyprawy musimy jednak planować z głową, podchodząc do nich inaczej niż kiedyś. „Jeśli chcecie zapewnić dzieciom porcję świeżego powietrza, pójdźcie do lasu. Spacerujcie, ale tam, gdzie nie ma ludzi!” – zaleca Główny Inspektorat Sanitarny. To samo radzą epidemiolodzy i inni lekarze.
Szukając odosobnienia na łonie natury nie powinniśmy, nawet mimowolnie, przyczyniać się do tworzenia „sztucznego tłumu”, który ułatwia szerzenie się epidemii. Tymczasem leśnicy obserwują skokowy wzrost liczby odwiedzających lasy, zwłaszcza w okolicach dużych miast, którzy często gromadzą się w wybranych miejscach i porach.
Dla przykładu, liczba osób na monitorowanych trzech szlakach (Alicji, Korzeni i Wiewiórki) w lesie w pobliżu Leśnego Ogrodu Botanicznego Marszewo w Nadleśnictwie Gdańsk (sam ogród jest zamknięty) od końca lutego wzrosła zauważalnie. Dotyczy to zwłaszcza weekendów między godzinami 13.00 a 15.00. W niedzielę 15 marca br. najpopularniejszy z tych szlaków odwiedziło bez mała 300 osób, niemal dwa razy więcej niż zwykle w takim okresie. Podobnie jest w przypadku popularnej ścieżki Królewskie Źródła w podradomskiej Puszczy Kozienickiej (Nadleśnictwo Kozienice), którą w piątek 13 marca odwiedziło aż blisko 1100 osób, m.in. wypełniając szczelnie autami leśny parking.
Prosimy gorąco: przede wszystkim siedźcie w domach, a jeśli już wybieracie się na spacer do lasu, zaplanujcie go tak, by nie potęgować zagrożenia dla siebie i innych. Lasów mamy mnóstwo, wszędzie w nich spacer jest tak samo zdrowy i przyjemny. Dlatego nie wybierajcie najpopularniejszych, „gorących turystycznie” atrakcji, lecz odkrywajcie w okolicy nowe leśne zakątki, mniej uczęszczane, gdzie łatwiej zachować maksymalne możliwe odosobnienie.
Mamy w Polsce dość lasów (9,3 mln ha, w tym 7,2 mln ha w samych Lasach Państwowych), by każdy mógł znaleźć takie miejsce dla siebie. Lepszą porą na wyprawę będą też godziny poranne albo przed zachodem słońca i dni powszednie niż weekendy, bo wtedy ludzi w lesie jest mniej. Nastawcie się raczej na krótkie spacery niż dłuższe wycieczki krajoznawcze, unikajcie też ryzykownych zachowań, które mogłyby skutkować koniecznością wzywania służb ratunkowych – te mają obecnie ważniejsze zadania i są bardzo obciążone z powodu walki z SARS-CoV-2.
Najaktualniejsze informacje o dostępności infrastruktury w poszczególnych nadleśnictwach można znaleźć na ich stronach internetowych lub profilach społecznościowych.
Jak mądrze zaplanować odwiedziny w lesie w czasach epidemii dowiecie się z poradnika przygotowanego przez Lasy Państwowe:
